Ścieżka turystyczna, tablica informacyjna i parking powstaną na terenie stanowiska archeologicznego – fortu ziemnego w Braszowicach.
Fort znajduje się na terenie Kopalni Gabra „Braszowice”. To tzw. szaniec ziemny. Należy do zespołu fortów, zbudowanych z ziemi, kamieni i drewna, ciągnących się przez stoki i grzbiety wzgórz Bukowczyka, Stróżnika, Grochowca i Brzeźnicy.
Fortyfikacje powstały w XVII i XVIII wieku, w związku z toczącymi się tu wojnami. W 1813 r. wykorzystano je do utworzenia pruskiego obozu warownego, który jest dziś najlepiej zachowanym i najefektowniejszym zespołem fortyfikacji polowych z okresu napoleońskiego na Śląsku. Szaniec przy kopalni jest częścią tego unikatowego zespołu zabytków.
Nowa koncesja, nowe rozwiązania
– W związku z zapisami ustawy o ochronie zabytków i opiece nad nimi, o zabytek i jego stan powinien dbać właściciel terenu, na którym obiekt się znajduje. Odpowiedzialność za ten fort od lat spoczywa więc na Kopalniach Surowców Skalnych w Bartnicy, które są właścicielem braszowickiej kopalni – mówi Marek Kowalski z wałbrzyskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków we Wrocławiu.
Do tej pory nałożone na kopalnię przez konserwatora zabytków obowiązki polegały m.in. na wykaszaniu na terenie fortu traw i usuwaniu samosiejek drzew.
Jednak kiedy kilka miesięcy temu KSS Bartnica wystąpiła do Marszałka Województwa Dolnośląskiego o przyznanie nowej koncesji na wydobywanie gabra w Braszowicach, konserwator i kopalnia ustalili, że wprowadzone zostaną też zmiany w nieoznakowanych dotąd fortach. – Powstaną tu parking i tablica informacyjna. KSS Bartnica wyszła też z inicjatywą przygotowania ścieżki wewnątrz fortu. Dzięki temu turyści będą mogli chodzić po szańcu wyznaczoną trasą, ale w określonych porach. Jednym z procesów pracy kopalni jest bowiem tzw. odstrzeliwanie skał i nikt postronny nie może znajdować się w czasie tych działań w pobliżu – tłumaczy Marek Kowalski.
Prace ruszą niebawem
Tablica, parking i ścieżka będą gotowe niedługo. Pod koniec marca Marszałek Województwa Dolnośląskiego przyznał bowiem KSS Bartnica nową koncesję na wydobycie w Braszowicach.
– Koncesję przyznano nam na 50 lat. Bardzo się cieszymy, ale też pamiętamy, że stanowimy część lokalnej społeczności. Dlatego zamierzamy, tak jak dotąd, działać na rzecz mieszkańców. Przygotowanie cennego historycznie fortu dla turystów jest jednym z takich działań – mówi Jakub Madej, prezes KSS Bartnica.
Pierwsze wzmianki o umocnieniach w tym rejonie pochodzą z XVII w. Austriacy wykorzystywali je podczas wojny siedmioletniej do zablokowania wojskom pruskim dostępu do Ziemi Kłodzkiej. Po przejęciu Śląska przez Prusy i wybudowaniu twierdzy w Srebrnej Górze, umocnienia włączono w system fortyfikacyjny twierdzy. W latach 1810-13 zostały przez Prusaków przebudowane. Wspólnie z twierdzami: nyską, kłodzką i srebrnogórską miały uniemożliwić wycofującym się po klęsce rosyjskiej wojskom napoleońskim połączenie z oddziałami stacjonującymi w Czechach. Forty postawiono w stan gotowości bojowej wiosną 1813 r. Cofające się wojska napoleońskie ominęły jednak ten teren. Forty zostały więc rozbrojone i opuszczone. Do dziś zachowały się w bardzo dobrym stanie.